METE KOZDAĞ yazdı | IMF-WB-PEOPLE
ÖNDER BALIKÇI yazdı | Acımasızca kıyılan Köy Enstitüleri
Balıkesir Tabip Odası ve Veteriner hekimler odası önceki gün birlikte yaptıkları basın toplantısında kuduz hastalığının ciddi ve önemli bir halk sağlığı olduğuna vurgu yaparak gelinen son süreçte kuduz aşısı yokluğu nedeni ile aşıya ulaşmakta yaşanan sorunun yaratacağı sakıncalara dikkat çektiler.
Kuduz, hem insan hem de hayvan sağlığını etkileyen zoonotik karakterli bir enfeksiyon hastalığıdır. Bilinen en eski hastalıklardan olan Kuduz,insanlık tarihinde korkutucu yönüyle sürekli dikkatleri üzerine çekmiştir. Kuduz, önlenebilir bir zoonoz hastalığıdır. . İlk belirti gözlendikten sonra %99 ölümcül olan bu hastalık doğru bir aşılama protokolü ile günümüzde %100 önlenebilmektedir. Kuduz vb. zoonotik hastalıkların kontrolünde aşılamanın en önemli ve sonuç alıcı bir yaklaşım olduğu gerçeği çerçevesinde hastalıklarla mücadelede aşının etkisinin bir kanıtı olması açısından kuduz dikkatle takip edilmesi gerekenbir hastalıktır. Kuduz Tek Sağlık konseptiyle çözülebilecek küresel bir sorundur. Kuduz %100 önlenebilir bir hastalık ikenkuduz hastalığı nedeni ile her gün 160 kişi, her 10 dakikada bir kişi ve % 40' ı çocuk olmak üzere yılda 59000 kişi hayatını kaybetmektedir. Bunların %40'ı özellikle Afrika ve Asya'da beşeri hekimlik ve veteriner hekimlik hizmetlerinin etkin bir biçimde sağlanamadığı kırsal bölgelerde yaşayan çocuklardır.
KUDUZ NEDİR?
Kuduz, merkezi sinir sistemini ağır şekilde etkileyen ve hayvandan insana geçen viral bir hastalıktır. Genellikle enfektehayvan tarafından ısırılmalar sonucu bulaşır. Hastalık, insanlarda ilk önce halsizlik, ateş, iştahsızlık, bulantı, baş ve boğaz ağrısıgibi hastalığa özel olmayan belirtiler başlar. Isırık yeri ve çevresinde ağrı ve kaşıntı görülebilir. Yutak felci sebebiyle kuduzunkarakteristik belirtisi olan sudan korkma görülür. Daha sonra hasta komaya girer ve ölüm meydana gelir. Hastalığın kuluçkasüresi sekiz günden iki yıla kadar değişebilir. Ortalama kırk gündür. Bu devrede kuduz aşısı veya anti serumu yapılırsa hastalık belirti vermeden önlenebilir. Aşının amacı vücutta çabuk ve yüksek seviyede antikor üretilip virüsün nötralize edilmesidir.Klinik belirtiler çıktıktan sonra aşıdan fayda beklenemez.Tüm sıcakkanlı hayvanlar kuduz virüsü ile enfekte olabilirler, ancak hayvanlar kuduz virüsüne karşı aynı oranda hassas değildirler. Aynı zamanda temas sonrası bulaştırma riski açısından da türler arasında fark bulunmaktadır. Örneğin kuduz kurt,tilki ve çakal teması en yüksek riskli grubu oluştururken, köpek teması kuduz riski bakımından orta risk gruplarında yer alır.Ancak köpekler, hala dünyanın pek çok bölgesinde özellikle gelişmekte olan ülkelerde kuduzun bulaşmasındaki en önemli aracılardır. Hastalığın gelişme riski yüzeysel bir yaranın enfeksiyöz salya ile temasında düşükken, enfekte bir kurt tarafından baş boyun bölgesinden ısırılmada yaklaşık olarak %100'dür. Kuduz bir hayvanın enfeksiyöz salyası ile ısırılma ve hatta sağlam mukoza yolu ile temas, yaklaşık olarak % 30-40 oranında enfeksiyonla sonuçlanır. Etkeni ve patogenezi yaklaşık yüz yıl önce belirlenmiş olmasına rağmen kuduz, bugün için de öldürücü bir hastalıktır.
Enfeksiyonun çıkış süresi
KUDUZ RİSKLİ TEMAS ÖNCESİ PROFİLAKSİ
Temas öncesi profilaksi, kuduz ile karşılaşma riski mesleki veya diğer nedenlerle artmış olan kişilere önerilir. Kuduzaçısından yüksek riskli işlerde çalışanlar (Kuduz araştırma laboratuvarında çalışanlar, kuduz aşısı üretiminde çalışanlar vb.), -Kuduz açısından riskli işlerde çalışanlar (Veteriner hekimler, hayvan bakıcıları, hayvan barınaklarında çalışan personel, mağarakeşfi konusunda çalışanlar ve yarasa kolonileri üzerinde çalışanlar vb.) ve kuduz riski olan hayvanlarla sık temas edenler, -Yaban hayat ile temas riski yüksek olan doğa sporları yapanlar, - Köpek kuduzunun yüksek olduğu ve kuduz riskli temas halinde uygun tıbbi yaklaşımın verilemeyeceği bölgelere seyahat edenler…
KUDUZ AŞI UYGULAMASI
Kuduz aşısı hem etkili, hem de güvenilirdir. Tüm yaş grupları tarafından güvenle kullanılabilir. 4 Dozluk Aşı Şeması: 0., 3., 7. günlerde birer doz ve 14 ile 28. günler arasında dördüncü doz olmak üzere toplam dört doz uygulanır.Aşı Şeması: 0. gün 2 doz, 7. ve 21. günlerde birer doz olmak üzere toplam dört doz olarak uygulanır.Aşı şemaları sağlıklı bireylerde ve immün sistemi baskılanmış bireylerde farklı seçilir.
Kuduz hastalığında köpekler hastalığın kaynağı değil bilakis insanlar gibi mağdurlarıdır. Bu ölümcül hastalığı önlemek,hayvan sağlığını ve halk sağlığını korumak amacıyla toplumsal farkındalığın artırılması, sahipli hayvanlara her yıl kuduz aşılarının yaptırılması, takip edilmesi ve kayıt altına alınması, sahipsiz hayvanların kısırlaştırma, aşılama, kimliklendirme işlemlerin aksamadan düzenli bir şekilde yürütülmesi, yaban hayatına yönelik oral aşılama çalışmalarının uygulanması gibi bir bütüncül yaklaşımla, tüm kurum ve kuruluşların işbirliği, iletişimi ve koordinasyonu altında yapılmalıdır.
Kuduzla ilgili olarak biz veteriner hekimler ise sürekli risk altındayız. Çünkü kuduz riskli temasta en çok bulunanmeslek grubuyuz. Son günlerde yaşanılanlar göz önüne alındığında sağlık çalışanlarının kuduz aşısına ulaşamama, kuduz aşısını olamama gibi bir durumla karşı karşıya kalmamamız gerekir. Kedi ve köpeklerin kimliklendirilmesi amacıyla mikroçip uygulama çalışmalarının yoğunlaştığı bu dönemde veteriner hekim meslektaşlarımızın ısırılma olayları artmaktadır. Böylesi riskli bir dönemde kuduz aşısına ulaşmamak ciddi bir halk sağlığı sorunudur. Hem insanlar hem de insanlar için koruyucu sağlık hizmetleri yaygınlaştırılmalı ve hizmet almak kolaylaştırılmalıdır.
Haber: C.Saffet YILMAZ
