Yıllardır çalkantının dinmediği Afganistan'daki kırılmanın başladığı olay, 1979 yılının son günlerinde başlayan Sovyetler Birliği işgali oldu.
ABD'nin direnişçilere destek verdiği 10 yıl süren işgal sırasında çok sayıda ülkeden 100 bini aşkın kişi, Afganistan'a giderek Sovyetler Birliği'ne karşı savaştı.
Sovyetlerin 1989 yılında Afganistan'dan çekilmesinin ardından bu kez de iç savaşa savrulan ülkede, Cumhurbaşkanı Muhammed Necibullah'ın 1992 yılında devrilmesiyle, Afgan nüfusunun yarısını oluşturan Peştun grupların Kabil'deki hakimiyeti de sarsıldı.
İç savaş sürerken kurulan Taliban, farklı grupların desteğini aldı ve 27 Eylül 1996'da Kabil'e girerek iktidarı ele geçirdi. Böylece Afganistan'da, ABD liderliğindeki NATO birliklerinin 2001'deki saldırısına kadar devam edecek dönem başlamış oldu.
Taliban, çoğunluğu Afganistan'ın en kalabalık etnik grubu Peştunlardan oluşan Sünni İslamcı grup. Grup üyeleri kendilerini "Afganistan İslam Emirliği" olarak tanımlıyor.
ABD, 11 Eylül 2001 saldırılarından Afganistan'da üslenmiş El Kaide ve lideri Usame Bin Ladin'i sorumlu tuttu. Afganistan'ı yöneten Taliban'dan El Kaide üslerini kapatmasını ve liderlerini ABD'ye teslim etmesini istedi ama Taliban reddetti.
7 Ekim 2001'de Amerikan ve İngiliz uçaklarının Taliban ve El Kaide hedeflerine hava saldırısıyla Afganistan'da yeni bir savaş başladı.
Afganistan'ı bu kez işgal eden de ABD'ydi.
Washington'ın 20 yıllık savaşı, Taliban'la masaya oturulması ve çekilme kararı alınmasıyla bitti.
ABD Başkanı Joe Biden, yeni Afganistan stratejisini "Karşımızda 20 yıl önceki dünya yok. Artık değişen şartlara göre davranmak lazım" diyerek açıklıyor.
ABD'nin ‘Yeni Afganistan' hedefi; Irak, Suriye ve Libya'da olduğu gibi uzun süreli iç savaşlarla Afganistan'ın da Suriyelileştirilerek farklı nüfuz bölgelerine ayrılması ve parçalanması.
Peştunlar, Tacikler, Hazaralar, Aymaklar (Aimaq), Türkmenler, Özbekler, Kırgızlar ve Beluçilerin de aralarında bulunduğu birçok etnik grubun yaşadığı Afganistan'da, 20 ile 40 arası farklı dil ve lehçe konuşuluyor.
ABD, Afganistan'dan çekilerek Ortadoğu'da yeniden konumlanıyor ve Orta Asya dengesini değiştirmek için de düğmeye basmış durumda.
İran, Hindistan, Tacikistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Çin ile sınırı bulunan Afganistan'ın; Orta ve Güney Asya yanında Hint ve Pasifik bölgesine yayılan geniş bir Avrasya coğrafyasındaki istikrarı bozmak ve krizleri daha da derinleştirmek riski, yoğun bir diplomasi alarmına yol açtı.
Afganistan İslam Cumhuriyeti'nden, Afganistan İslam Emirliği'ne geçen ‘Yeni Afganistan' neleri değiştirecek?
Okunuyor olmak dileğiyle, saygılar.
