Yazının başlığında ‘'okulları'' sözcüğü çoğul şekilde bir hata sonucu değil, bilerek kullandım. Burada farklı bir kurs, üç okul biçimi vardır.
Savaştepe Eğitmen Kursu
Savaştepe Köy Enstitüsü,
Savaştepe İlk Öğretmen Okulu,
Savaştepe Öğretmen Lisesi'nden söz edeceğim.
Cumhuriyet hükümetlerinin en önemli konularının başında öğretmen yetiştirmek konusu gelmiştir. Öğretmen yetiştirmek bugün de çok önemlidir.
Eğitim ve öğretim alanında başarının ilk basamağı iyi öğretmen yetiştirmekle başlar. Çağın gereklerine uygun, yetenekli, donanımlı, iyi motive olmuş öğretmen, gelecek kuşakları kurtarır. Bunu çok iyi bilen cumhuriyetin kurucu kadroları acil ihtiyaç olarak eğitmen kurslarını açmıştır. İlerleyen yıllarda ilkokullar üç yıldan beş yıla çıkarılmış ve ilkokul öğretmeni ihtiyacı çok olduğundan Köy Enstitülerinin açılması kararlaştırılmıştır.
Bu eğitim kurumları, Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Maarif Bakanı Hasan Ali Yücel ve İlköğretim Genel Müdürü İsmail Hakkı Tonguç öncülüğünde, 17 Nisan 1940 tarihinde TBMM'de kabul edilen Köy Enstitüleri Yasası ile kurulmuştur.
1940 yılında Türkiye nüfusunun yüzde 75'i köylerde, yüzde 25'i şehirlerde yaşıyordu. Köylerdeki halkın büyük çoğunluğu okur – yazar değildi. ‘'Kalkındırılacak Köy Projesi'' kapsamında Enstitüler projesi başlatıldı.
Savaştepe Köy Enstitüsü 600 dönümlük bir arazi üzerine kuruldu. Beş yıllık bir çaba sonucu 1000 kişilik bir eğitim – öğretim yerleşkesi her türlü ihtiyacı karşılayacak şekilde yapıldı. Hem de İkinci Dünya Savaşı'nın sürdüğü en zor koşullarda bu başarıldı.
Köy Enstitüleri uygulamasının en önemli bulduğum birkaç noktasına dikkatinizi çekmek istiyorum.
1- 21 Köy Enstitüsü'nün kurulduğu yerler doğudan batıya, kuzeyden güneye Türkiye coğrafyasının bir bütün olduğu düşünülerek kurulmuştur. ''Beka meselesi'' dedikleri vatanın birliği ve bütünlüğünün devamı işte böyle sağlanır. Hamaset nutuklarıyla değil.
2- Köy çocuklarını eğitip- donatıp yine içinden çıktığı, bildiği ortama öğretmen olmasını, köye önderlik etmesini sağlamasıdır.
3- Yukarıda da belirttiğim gibi İkinci Dünya Savaşı devam ederken kuruluşun başarılmasıdır.
4- Devletimizin büyük harcamaları ile değil, ortak emek ve dayanışma ile yapılmasıdır. İş içinde, yaparak ve yaşayarak öğrenme ilkesi en doğru öğrenme ilkesidir.
Köy Enstitüleri bizim, kendimize özgü eğitim kurumları idi. Çok başarılı sonuçları oldu. Köylerde başarılı çalışmalarını bizzat gördük, duyduk. Ama her iyinin kötü niyetli düşmanı vardır. İkinci Dünya Savaşı sonrası galip devletlerin lideri olan ABD hükümetlerinin zorlamasıyla kapatıldı.
***
Kapatılan Köy Enstitülerinin yerleşkesinin ve arazilerinin üzerine İlk Öğretmen Okulları açıldı. İlkokuldan sonra öğrenci alan bu okullar altı yıllık bir süreden sonra ilkokul öğretmeni yetiştiriyordu. Ben de Savaştepe'de bu okuldan mezun oldum. Bizim okula girdiğimiz yıl kız öğrenci yoktu. Bir yıl sonra, yani 1961- 1962 ders yılında kız öğrenciler de alınarak karma eğitime geçildi. Bazı kötü niyetlilerin, dindar görünümlü yobazların çirkin yalan ve iftiralarına rağmen hiçbir hoş olmayan, genel ahlak dışı, davranış görmedim, duymadım, yaşamadım. Aksine kardeş gibi, dostça, yardımlaşarak derslerimize girdik-çıktık, spor yaptık, oyunlar oynadık, birbirimizi koruduk kolladık.
İlk Öğretmen Okulları da çok başarılı idi. Nitelikli öğretmenler yetiştirdi. Köy Enstitüsü ruhu bu okullarda da vardı. Türk Milli Eğitimi'ne önemli hizmetler veren bu öğretmenler çok iyi öğrenciler yetiştirdiler.
***
İlk Öğretmen Okulları da kapatılarak, aynı okul yerleşkelerinde Öğretmen Liseleri açıldı. Ortaokul mezunlarının girdiği sınavlarda en başarılı öğrenciler Fen Liseleri, Anadolu Liseleri, Askeri Liseler ve Öğretmen Liselerine giriyordu.
Sınavla seçilmiş iyi öğrencilerle iyi sonuçlar alırsınız. Öğretmen Liseleri de övgüye değer başarılar elde etmiştir.
Şimdi bu okullardan geriye hiçbir şey kalmadı. Hüzünlü bir durum karşınıza çıkıyor. Tüm okul yapıları hala kullanılabilir durumdadır. 600 dönüm arazi boş, atıl, terk edilmiş haldedir.
***
Savaştepe Öğretmen Okulları öğrencileri şanlı tarihine sahip çıkıyor. Savaştepe Öğretmen Okulları Mezunları Derneği ( SOOMDER) ile geçmişi yaşatmaya çalışıyor. Son mezunlar buluşması, Burhaniye'de gerçekleşti Çok da güzel bir buluşma oldu.
Ancak şu gerçeği herkese hatırlatmak isterim. Bu okullara öğrenciler sınavla alınıyordu. Tarikatların etkisi yoktu. Soru çalmalar da yoktu. Başaran giriyordu.
Ayrıca bu okulların öğrencilerin büyük çoğunluğu parasız yatılı öğrencilerdi. Çoğu köylü çocukları idi. Şimdi köylü çocuklarına bu olanaklar verilmediği için tarikatların ağına düşüyorlar. Parasız yatılılık hakkımızı sağcı, sermaye yanlısı siyasal iktidarlar gasp ettiler, çaldılar. Bilerek yaptılar.
Asıl sahip çıkılması gereken budur. İkinci Dünya Savaşı yıllarında bile parasız yatılılık hakkı verebilen devletimiz bugün vermiyor. Köy ve fakir aile çocuklarına parasız yatılılık, yurt, pansiyon sağlayan devletimiz pozitif korumacılık sağlaması için mücadele edilmelidir.
Bu nedenle siyaset önemlidir.
