TANZİMATIN ÜÇ PAŞASI (10) KEÇECİZADE DR. MEHMET FUAT PAŞA

1. Nikolay , Varşova'dan taht şehri Petersburg'a gelmiştı. İstanbul'dan gelecek yanıtı bekliyordu. 16 Eylül 1849'da bakanlar kurulu toplantısında mültecilerin iadesi red edildi. Rus büyükelçisine cevap bildirildi. Reşit Paşa ilişkiler kesilmeden önce Osmanlı fevkalade büyükelçisinin Sultan Abdülmecid adına , çar tarafından kabul edilmesini istedi. O noktada Fransa'dan bir yardım gelmeyeceğini ve İngiltere'nin tereddüt içinde olduğunu gördü. 35 yaşındaki Fuad Efendi , Bükreş'te idi. Görev ona verildi. 5 Ekim 1849'da karlı bir havada Petersburg'a vardı. Fuad Efendi Rus Dışişleri Bakanı Kont Nesselrod'la çok uzun ve bir kaç toplantı yaptı. Onu çarla görüştürmek istemediler. Sonunda, 16 Ekim 1849'da Fuad Efendi, çarın kışlık Saray'ında  çarla görüşmeyi başardı. İkisi de çok iyi Fransızca konuşuyordu. 1826'dan beri 23 yıldır tahtta olan Çar Nikolay 53yaşında ve Türklerden nefret eden biriydi. Fuad Efendi çar'a padişahın savaş istemediğini söyledi. Çar şaşırdı. Fuad Efendi kibarca ve saygıyla ‘'Majesteleri istiyorlar mı ?'' diye sordu. Çar ‘'Ben savaş istiyorum'' diyemedi. Görüşmenin sonunda  çar  Fuad Efendi'ye , ‘'Dışişleri bakanım yoluyla size cevabımı bildireceğim'' dedi Petersburg'da beklemesini söyledi. Kendisi Fuad Efendi'den hayli etkilenmişti. Diplomatik dille savaşın olmayacağı anlaşılmıştı. Cevabı bütün Avrupa bekliyordu. Mülteciler iade edilmeden savaşın önlenmesi Fuad Efendi için büyük bir başarı idi.( Öztuna,171). Fuad Efendi bu başarısıyla uluslararası bir üne de kavuşmuş oluyordu. 29 Ekim 1849'da Sadrazam Mustafa Reşid Paşa , Fuad Efendi'yi bala rütbesi ile – orgeneral- başbakanlık müsteşarlığına atadı.

8 Eylül 1850'de Fuad  Paşa romatizma tedavisi için Bursa'ya giderken yanında Reşid Paşa'nın himaye ettiği, kendisinden 7 yaş küçük 28.5 yaşındaki tarihçi ve hukukçu Cevdet Efendi'yi de götürdü. Cevdet Efendi (paşa) Talim – Terbiye üyesi ve  öğretmen okulu müdürü, ilmiyye sınıfından sarıklı idi. Bursa'da beraber kaldıkları süre içinde Kavaid –i Osmaniye adlı , Türk dilinin ilk gramer kitabını yazdılar. Bu kitap Tanzimat Türkiyesi'nde uzun bir süre orta öğretimde okutuldu. Ayni zamanda Boğaziçi'nde işleyecek, buharlı vapur işletecek bir Türk şirketi kurmaya  karar verdiler ve  tüzüğünü hazırladılar. Bu Şirket-I Hayriye'nin başlangıcıydı. Şirketin bir vapuruna ‘'Fuad Paşa'', diğerine ‘'Cevdet Paşa'' adı verildi. Cevdet Paşa Tanzimat'ın eğitim ve adliyesinin  kurucusu oldu.

Fuad Paşa Mısır'a teftiş göreviyle gönderildi. 6 Nisan 1852'de Mısır'a vardığında yanında yine Cevdet Efendi de vardı. Mısır Valisi ,Tanzimat'a taraftar olmayan, Mısır'ı araplaştırmaya  çalışan Abbas Paşa ile anlaştı ve Mısır ‘ın verdiği 60.000 kese olan vergiyi 80.000 keseye çıkardı. 9 Haziran 1852'de Ali Paşa sadrazam olunca,  Fuad Paşa dışişleri bakanlığına getirildi. Abbas Paşa 13 Temmuz 1854'de 38 yaşında iken iki kölesi tarafından öldürüldü. 8 Ağustos 1852'de Fuad Paşa, İstanbul'a döndükten sonra, I. Ali Paşa kabinesinde Dışleri Bakanı oldu. Böylece Ali – Fuad ikilisinin iktidarı başlamış oldu. Mustafa Reşid Paşa İngiltere ve Fuad Paşa Fransız  yanlısı İdil. Ali Paşa ise iki ülkeye de eşit davranmak taraftarıydı.

Rusya'nın 1842'den beri İstanbul'daki büyükelçisi Baron Titov idi. Çar, muhtemel bir Osmanlı – Rus savaşını önlemek için , Finlandiya valisi büyükamiral prens Mençikof'uTürkiye'ye özel görevle, fevkalade elçi olarak gönderdi. Görev Kudüs'te Ortodoks haklarının  - sözde -  ihlallerini önlemek idi. Mençikof ‘un hem sadrazamı hem dışişleri bakanını ziyaret etmesi gerekiyordu.

Oysa o yalnız Sultan Abdülmecid'in kızkardeşi ile evli olan , o günkü sadrazam Damad Mehmet Ali Paşa'yı ziyaret etti. Fakat Fuad Paşa'yı ziyaret etmeden Rusya'ya döndü. Bunun üzerine Fuad Paşa istifa etti, yerine Rifat Paşa getirildi. Fuad Paşa Fransız yanlısı olması ve Kudüs'te Katoliklere Ortodokslardan fazla hak verdiği iddiasıyla, Rusya'da ‘'Rus düşmanı'' ilan edilmişti. Bab-ı Ali  Rus isteklerini red etti. Rusya Osmanlı devletine karşı harp ilan etti . Kırım Harbi başlamış oldu. Daha sonra İngiltere,Fransa ve Sardunya  Türkiye'nin yanında yer aldı.

                                                         10